Türk bilim insanları, Türkiye Uzay Ajansı’nın (TUA) koordinasyonunda, Çin'in Shijian-19 uydusu ile uzaya nohut ve Arabidopsis bitkisi tohumları göndererek, hastalık ve çevresel strese dayanıklı çeşitler geliştirmek adına tarihi bir çalışma gerçekleştirdi.
Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday tarafından hazırlanan projeler, uzay ortamının sunduğu eşsiz koşulları kullanarak bitki genetiğinde yeni keşifler yapmayı amaçlıyor. Bu kapsamda, Arabidopsis thaliana bitkisinde gen keşfi ve nohut bitkisinde kuraklık stresine toleransı artırmaya yönelik araştırmalar yürütülüyor.
TÜRKİYE'NİN UZAY ARAŞTIRMALARINDA BİR İLK
Türkiye'nin uzay araştırmalarındaki yetkinliğini artırmaya yönelik bilimsel projelere öncülük eden bu çalışma, uzay ıslahı alanında ülkemizin attığı ilk adım olarak dikkat çekiyor. Proje, Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Örgütü (APSCO) çağrısı kapsamında desteklenerek, Türkiye'nin uluslararası uzay işbirliklerini güçlendirmeyi ve bu alandaki bilimsel kapasitesini artırmayı hedefliyor.
Çin Ulusal Uzay İdaresi'nin (CNSA) Shijian-19 uydusu, mikro yer çekimi ve kozmik radyasyon gibi uzay ortamının özel koşullarında deneylerin yapılmasına olanak tanıyor. Uydu, yörüngede yaklaşık 13,5 gün süren görevini tamamladıktan sonra Dünya’ya geri döndü.
UZAY ORTAMINDA GENETİK ÇEŞİTLİLİK ARTIRILIYOR
Doç. Dr. Barış Uzilday, uzay ortamının bitki hücrelerinde genetik mutasyonlara neden olduğunu ve bu mutasyonların klasik yöntemlerle sağlanamayan genetik çeşitlilik sunduğunu belirtti. Uzilday, bu yöntemin özellikle çevresel streslere dayanıklı, verimi yüksek ve besin değeri artırılmış bitki çeşitleri geliştirmek için kullanıldığını ifade ederek şu açıklamalarda bulundu:
"Çalışmamızda, iklim değişikliğiyle artan kuraklık stresine karşı nohut bitkisinde mutasyon ıslahı yapılması hedeflenmiştir. Bu amaçla, ülkemizde yaygın olarak ekilen Sarı-98 çeşidi kullanılmıştır."
TÜRK ASTRONOT VE BİLİM MİSYONU PROJESİ’NDE DE YER ALMIŞLARDI
Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday, Tuz Gölü'nde endemik yetişen "Schrenkiella parvula" bitkisinin uzay ortamında tuz ve diğer stres etkenlerine verdiği tepkilerin araştırılması amacıyla, Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın uzayda gerçekleştirdiği "Extremophyte" adlı deneyi de tasarlamıştı.