100 yıl kadar önce, herkes gece yukarı bakıp muhteşem yıldızlı bir gökyüzünü görebilirdi. Şimdi, Dünya çapında milyonlarca çocuk, yaşadıkları yerde Samanyolu'nu asla deneyimleyemeyecek. Yapay ışığın geceleri artan ve yaygın kullanımı sadece evrene bakışımızı bozmakla kalmıyor, çevremizi, güvenliğimizi, enerji tüketimimizi ve sağlığımızı da olumsuz etkiliyor.
Işık Kirliliği Nedir?
Çoğumuz hava, su ve toprak kirliliğine aşinayız ama ışığın da kirletici olabileceğini biliyor muydunuz?
Işık kirliliği olarak bilinen yapay ışığın uygunsuz veya aşırı kullanımı, insanlar, vahşi yaşam ve iklimimiz için ciddi çevresel sonuçlar doğurmaktadır. Işık kirliliğinin bileşenleri şunları içerir:
• Parlama – görsel rahatsızlığa neden olan aşırı parlaklık
• Gökyüzü Parlaması - yerleşim bölgeleri üzerinde gece gökyüzünün parlaması
• Işık ihlali - amaçlanmayan veya gerekli olmayan yere düşen ışık
• Dağınıklık – parlak, kafa karıştırıcı ve aşırı ışık kaynakları
Işık kirliliği endüstrüleşmenin bir yan etkisidir. Aslında geceleri kullanılan çoğu dış mekan aydınlatması verimsiz, aşırı parlak, düzgün yönlendirilmemiş, ışığın saçılmasını engellemek için düzgün şekilde koruma yapılmamış ve çoğu durumda tamamen gereksizdir. Bu ışıklar insanların aydınlatılmasını istediği nesnelere ve alanlara odaklamak yerine, gökyüzüne saçılmaktadır ve bu ışıklar için harcanan elektrik de boşa harcanmaktadır.
Işık Kirliliği Ne Kadar Kötü?
Dünya nüfusunun çoğu ışıkla kirlenmiş gökyüzü altında yaşarken, aşırı aydınlatma uluslararası bir endişe kaynağıdır. Bir kentsel veya banliyö bölgesinde yaşıyorsanız, bu tür kirliliği görmek için tek yapmanız gereken gece dışarı çıkıp gökyüzüne bakmaktır.
2016'da çığır açan "Dünya Yapay Gece Gökyüzü Parlaklığı Atlası"na göre, Dünya nüfusunun yüzde 80'i gökyüzü parlaması altında yaşıyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da halkın yüzde 99'u doğal bir gece yaşayamıyor.
2003 Elektrik kesintisi öncesinde ve sırasında. 55 milyon insanı etkileyen büyük bir elektrik kesintisi olmuştu. Kaynak: Todd Carlson
Yaşadığınız yerdeki ışık kirliliğinin ne kadar kötü olduğunu öğrenmek istiyorsanız, şehrinizdeki ışıkları kuş bakışı görmek için “World Atlas” verilerinden veya NASA Blue Marble Navigator'dan oluşturulan interaktif haritayı kullanabilirsiniz. Halk tarafından toplanan sekiz yıllık verilerle oluşturulan “Globe at Night” interaktif ışık kirliliği haritası verilerine göz atmayı da unutmayın.
Işık Kirliliğinin Etkileri
Üç milyar yıl boyunca Dünya'da yaşam, yalnızca Güneş, Ay ve yıldızların aydınlanmasıyla yaratılan bir ışık ve karanlık ritminde var olmuştur. Günümüzde yapay ışıklar yüzünden şehirlerimiz geceleri aşırı parlamakta ve bu da doğal gündüz-gece düzenini bozarak ve çevremizin hassas dengesini değiştirmektedir. Yüzyıllardır şairlerimiz ve ozanlarımıza ilham kaynağı olmuş yıldızlı gökyüzünün kaybı soyut görünebilir. Ancak, gittikçe çoğalan çalışmalarla birlikte, aydınlanan gece gökyüzünün:
- Enerji tüketimini arttırması
- Ekosistemi ve vahşi yaşamı bozması
- İnsan sağlığına zarar vermesi
- Güvenliğin etkilenmesi
gibi olumsuz etkileri vardır.
Işık kirliliği herkesi etkilemektedir. Neyse ki, ışık kirliliği konusundaki farkındalık da artmaktadır. Giderek artan sayıda bilim insanı, vatandaş ve çevreci grup doğal geceyi yeniden canlandırmak için çalışmalar yapmaktadır. Işık kirliliği ile yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde mücadele etmek için her birimiz pratik çözümler uygulayabiliriz.
Işık Kirliliği Hakkında Neler Yapabiliriz ?
Diğer birçok kirlilik türünden farklı olarak ışık kirliliği probleminin çözümü vardır ve bu problemin çözümüne her birimiz katkı sağlayabiliriz. Sadece ışık kirliliğinin bir sorun olduğunun farkında olmak yeterli değildir, bu konuda harekete geçmemiz de gerekmektedir. Geceleri kendi evinizden gelen ışığı en aza indirerek başlayabilirsiniz. Aşağıdaki basit adımları izleyerek bunu yapabilirsiniz.
- Işık Kirliliği hakkında daha fazla bilgi edinin.
- Aydınlatmayı yalnızca gerektiği zaman ve gerektiği yerde kullanın.
- Güvenlik söz konusuysa, hareket dedektörlü ışıkları ve zamanlayıcıları takın.
- Tüm dış mekan ışıklarına uygun şekilde koruma takın.
- Işığı içeride tutmak için panjurlarınızı kapalı tutun.
- Bir amatör bilim insanı olun ve ışık kirliliğini ölçmeye yardımcı olun.
Bu öğrendiklerinizi ailenize, arkadaşlarınıza yayın ve onlara da çevrelerine iletmelerini söyleyin. Birçok insan, ışık kirliliği ve yapay ışığın olumsuz etkileri hakkında yeterince bilgiye sahip değildir. Bu sorunları başkalarına açıklayarak, bu büyüyen soruna farkındalık getirmeye yardımcı olabilir ve daha fazla insanı doğal gece gökyüzünü korumak için gerekli adımları atmaya teşvik edebilirsiniz.
Kaynak: IDA