Güneş lekeleri Güneş’in yüzeyinde görünen karanlık noktalardır. Karanlık görünürler çünkü Güneş’in yüzey sıcaklığına göre daha soğuk noktalardır.
Güneş patlamaları, güneş lekelerinin yakınında manyetik alan hatlarının dolaşması, kesilmesi veya yeniden düzenlenmesinden kaynaklanan ani bir enerji patlamasıdır.
Güneş’in yüzeyi hareketli bir alandır. Elektrik yüklü gaz, güçlü bir manyetik alan oluşturur. Güneşteki gazlar sürekli hareket eder ve bu da manyetik alanları dolaştırır, uzatır ve büker. Bu hareket Güneş’in yüzeyinde çok fazla hareketlilik yaratır ve buna da Güneş aktivitesi denir.
NASA’nın Solar Dynamics Gözlemevi'nden Güneş üzerindeki aktif bölgelerin görüntüsü. (Kaynak: NASA/SDO/AIA)
Bazen Güneş’in yüzeyi çok aktiftir. Diğer zamanlar ise biraz daha sakin geçer. Güneş aktivitesinin miktarı, Güneş döngüsündeki aşamalarla birlikte değişir. Güneş aktivitesinin, Dünya üzerinde etkileri olabilir. Bu nedenle bilim adamları güneş aktivitesini her gün yakından izler.
Güneş Lekeleri
Güneş lekeleri, Güneş yüzeyindeki karanlık bölgeler olarak belirir. Karanlık görünürler çünkü Güneş’in diğer bölgelerine göre daha soğuklardır. Yine de lekeler hala çok sıcaktır. Yaklaşık 3600°C.
Neden Güneş lekeleri göreli olarak daha soğuktur? Çünkü bulundukları bölgede manyetik alan özellikle güçlüdür. Bu manyetik alanlar o kadar güçlüdür ki, Güneş'in içindeki ısının bir kısmının yüzeye ulaşmasını engeller.
Bu görselde, güneşin üzerinde güneş lekeleri olan aktif bir bölge görebilirsiniz. (Kaynak: NASA/SDO/AIA/HMI/Goddard Space Flight Center)
Güneş Patlamaları
Güneş lekelerinin yakınındaki manyetik alan çizgileri genellikle dolanır, kesişir ve yeniden düzenlenir. Bu durum Güneş patlamaları adı verilen ani enerji patlamalarına neden olur. Patlamalar yüksek oranda radyasyonu uzaya saçar. Eğer patlamalar çok yoğun olursa, salınan radyasyon Dünya’da radyo iletişimini sekteye uğratabilir.
Güneş patlamalarına bazen koronal kütle atımı eşlik eder (kısaca CME). Kütle atımları, Güneş'ten gelen büyük radyasyon kabarcıkları ve parçacıklardır. Güneş'in manyetik alan çizgileri aniden yeniden düzenlendiğinde, çok yüksek hızda uzaya doğru patlar ve yayılırlar.
NASA'nın Solar Dynamics Gözlemevi, parlak ışıkta görüldüğü gibi bir Güneş patlamasının bu görüntüsünü yakaladı. Güneşin sağ kolundan yükselen bir koronal kütle atımı (CME) da görülebilir.
Güneş Aktivitelerinin Dünya’ya Etkisi
Kütle atımından Dünya’ya ulaşan yüklü parçacıklar gökyüzünde Aurora denilen doğal ışınımlara sebep olur. Kütle atımı çok güçlü olduğunda, en kötü durumda elektrik kesintilerine neden olabilir. Güneş patlamaları ve koronal kütle atımları Güneş sitemimizdeki en güçlü patlamalardır.
Kaynak: NASA